Początki szkolnictwa we wsi Kowala datują się na rok 1916 r. kiedy to ludność Kowali postawiła prymitywne baraki i urządziła w nich dwuklasową szkołę. Była to reakcja na manifest wydany przez zaborców, zezwalający narodowi polskiemu na tworzenie własnych szkół. Pierwszym nauczycielem, wynajętym prywatnie przez mieszkańców Kowali, był W. KOLASIŃSKI z pobliskiej Wąwolnicy. W ciągu kilku następnych lat obsada na stanowisku nauczyciela zmieniała się bardzo często.

  W 1923 r. szkoła zmieniła swój stopień organizacyjny z dwuklasowej na trzyklasową z zatrudnionymi w niej trzema nauczycielami. W roku szkolnym 1929/30 została utworzona szkoła pięcioklasowa, której kierownikiem był J.Kosik. W niedługim czasie mieszkańcy wsi podjęli decyzję o budowie domu szkolnego. Powołano w tym celu specjalny komitet a gospodarze opodatkowali się na ten cel po 2 zł od morgi. W dniu 3 września 1931 r. rozpoczęto naukę w wybudowanym z dobrowolnych składek ludności domu szkolnym. W 1934 r. Kuratorium Okręgu Szkolnego Lubelskiego dokonało reorganizacji szkoły: z publicznej szkoły powszechnej o pięciu oddziałach na szkolę o czterech oddziałach (wydzielono trzy równoległe oddziały w sąsiedniej wsi Wolica). W 1936 r. obowiązki kierownika szkoły przejął Dymitr Hewko. W ciągu kolejnych lat 1942 - 1986 na tym stanowisku następowały nie tak częste zmiany. Kierownikami byli między innymi: Franciszek Karaś (1942-61), Kazimierz Cieślik (1961 - 68), Bogumiła Wójcik ( 1968 - 86). W czasie wojny ilość dzieci w szkole zmniejszyła się, co nie zakłóciło jednak toku nauczania i wychowania. W roku szkolnym 1946/47 zorganizowano klasę szóstą i siódmą. Pojawiły się też pierwsze organizacje uczniowskie: drużyna harcerska i spółdzielnia uczniowska. W 1950 r. na wniosek nauczycieli i Komitetu Rodzicielskiego zorganizowano kurs dla analfabetów. Nie wzbudził on jednak zbytniego zainteresowania wśród mieszkańców i w efekcie egzamin końcowy nie wypadł najlepiej. Większość uczęszczających opanowała jednak umiejętność czytania i pisania. W latach 1953 - 1955, w związku z trudnościami z uzyskaniem zezwolenia od władz oświatowych na budowę nowego budynku szkoły, utworzono komitet społeczny i w czynie społecznym wybudowano na placu szkolnym budynek "świetlicy", który z chwilą ukończenia aż do chwili obecnej przeznaczony został na cele oświatowe. W okresie 1955-68, do chwili wybudowania nowej szkoły, służył przede wszystkim jako drugi budynek szkoły. W 1960 roku powołano komitet budowy nowej szkoły. Inicjatywę tę w pełni poparły władze powiatowe. W następnym roku nastąpiło wmurowanie kamienia węgielnego pod budowaną w czynie społecznym szkołę. Po wieloletnim oczekiwaniu, wypełnionym pokonywaniem wielu piętrzących się trudności, 1 grudnia 1968 roku rozpoczęto naukę w nowej nie w pełni wykończonej szkole. 15 września 1970 r. przy szkole w Kowali powstało przedszkole. W tym samym roku, wysiłkiem rodziców, powstało boisko szkolne. W roku szkolnym 1974/75, mimo protestu rodziców, zmieniono stopień organizacyjny szkoły. Na miejscu pozostały klasy od 1 do 6 i oddział przedszkolny. Klasy 7 i 8 dowożono do Zbiorczej Szkoły Gminnej w Poniatowej, a szkoła w Kowali stała się Punktem Filialnym. Dyrekcja szkoły znajdowała się w Poniatowej, w Kowali zaś pozostał kierownik Punktu Filialnego. W następnym roku liczba dzieci zmniejszyła się. Pozostały tylko cztery klasy i oddział przedszkolny, a dzieci z klas od 5 do 8 dojeżdżały do szkoły zbiorczej. Rok szkolny 1978/79 był rokiem dużych reform. Klasa I rozpoczęła naukę według nowego programu i została objęta dziesięcioletnim tokiem nauczania. Po upływie kolejnych dziesięciu lat, w 1983 r. projekt organizacyjny znów uległ zmianie. Szkoła w Kowali nie była już Punktem Filialnym, lecz pełna ośmioklasowa szkolą. W 1986 r. nastąpiła zmiana na stanowisku dyrektora szkoły. Po 18 latach sprawowania tej funkcji na emeryturę odeszła Bogumiła Wójcik. Jej miejsce zajął dotychczasowy nauczyciel wychowania muzycznego mgr Janusz Pomorski, który był dyrektorem do końca roku szkolnego 2002/03. W 1989 r. przedszkole przeniesiono do wyremontowanego budynku starej szkoły. Po dziesięciu latach przedszkole zlikwidowano pozostawiając oddział przedszkolny, który znalazł się w strukturze organizacyjnej szkoły i obecnie znajduje się w jej budynku. W opuszczonym przez przedszkole budynku pozostała stołówka, z której korzysta 70% dzieci oraz biblioteka wiejska. Dzięki Pomocy Społecznej oraz pozyskanym sponsorom, połowa z nich korzysta z dożywiania nieodpłatnie. W 1999 r. obwód szkoły powiększono o wieś Spławy. Stało się tak ze względu na korzystniejsze połączenie i możliwość dojazdu dzieci do szkoły w Kowali. W roku szkolnym 1999/2000, w wyniku reformy oświaty w Szkole Podstawowej w Kowali istniał jeden oddział gimnazjalny. W następnym roku dzieci tego rocznika oraz dwóch kolejnych odeszły do gimnazjum w Poniatowej. Skutkiem tego, liczba dzieci w szkole podstawowej zmniejszyła się o około 90. Obecnie w Szkole Podstawowej w Kowali znajduje się siedem oddziałów (0-VI), do których uczęszcza 110 dzieci. Dyrektorem szkoły jest nauczyciel dyplomowany mgr inż. Ireneusz Radomski.

Sierpień i wrzesień roku szkolnego 2008/2009 przyniósł wiele zmian.
Funkcję dyrektora szkoły przestał sprawować mgr inż. I. Radomski, a konkursu na to stanowisko nie ogłoszono. 29 sierpnia radni gminy Poniatowa podjęli uchwałę w sprawie likwidacji Szkoły Podstawowej im. H. Sienkiewicza w Kowali. Decyzji tej przeciwstawili się Rodzice i mieszkańcy wsi. Powołano Komitet Obrony Szkoły, sprawę nagłośniono w mediach. Skierowano stosowne pisma informująco – protestujące do Wojewody Lubelskiego, Kuratora Oświaty, Rzecznika Praw Dziecka. Rozpoczęcie roku szkolnego wyglądało inaczej niż zwykle. Co prawda, jak co roku rozpoczęło się Mszą św. w tutejszej Kaplicy, ale w budynku Szkoły tylko najmłodsze dzieci miały rozpoczęcie roku. Starsze wraz z rodzicami pozostały na zewnątrz na znak protestu przeciwko posłaniu ich do Szkoły im. M. Konopnickiej w Kraczewicach. Przez pierwsze dni września, lekcje prowadzili emerytowanymi nauczyciele. W tym czasie trwały negocjacje z władzami. Po wielu dniach mediacji sprawę rozwiązano pomyślnie dla uczniów, Radni podjęli nową uchwałę, w której uchylili swoją decyzję z 29 sierpnia i 10 września, rozpoczęło się normalne nauczanie. Dyrektorem szkoły została powołana przez panią Burmistrz pani mgr Maria Kryk. 

                     opr. Grażyna Wójcik

 

 kl. IV podczas zajęć lekcyjnych prowadzonych przez emerytowanych nauczycieli (obecnych 7 uczniów)

 Kl. V (obecnych 12 uczniów)

  Lekcjia matematyki w kl. V (p. I. Wąsala)

  Lekcjia historii w kl. V (p. J. Pomorski)

  Kl. VI (obecnych 14 uczniów)

 kl. VI podczas lekcji j. polskiego (p. B. Wójcik)

Emerytowani nauczyciele, którzy prowadzili zajęcia lekcyjne w klasach starszych do czasu uchylenia uchwały w sprawie likwidacji szkoły: p. J. Pomorski, p. D. Szymańska, p. I. Wąsala, p. Z. Wieczorek, p. B. Wójcik

                                            

Od września 2009 do maja 2019 roku funkcję dyrektora szkoły pełniła p. Grażyna Wójcik.  Od pierwszego dnia roku szkolnego 2019/2020 do chwili obecnej dyrektorem szkoły jest p. Bożenia Mroczkowska.